Sztukę mają w posiadaniu nie tylko artyści. Jej właścicielami są też muzea, galerie i kolekcjonerzy. Ci ostatni to osoby, które decydują się zakupić dzieła sztuki dla własnej, prywatnej kolekcji. Taki zbiór należy całkowicie do właściciela i to on nim rozporządza: może zarówno prezentować swoje zdobycze na wystawach, jak i nie pokazywać ich nikomu. Wybór należy do niego.
Czym kieruje się człowiek, który zaczyna zbierać dzieła sztuki? Jakie są jego motywacje? Być może w ten sposób chce zwiększyć swój kapitał – wartość dzieła zazwyczaj wzrasta po kilku latach od zakupu. Kolekcjoner może też kierować się chęcią wsparcia artystów. Niezależnie od motywacji nabywanie dzieł sztuki napędza rynek i pozwala artystom rozwijać się.
* * *
Jednym z trudniejszych aspektów związanych z kolekcjonowaniem jest wycena pracy artystycznej. Jak wylicza się cenę dzieła sztuki? Okazuje się, że „[…] cena wyrażona w złotówkach wynika z wartości symbolicznej, czyli takiej, która wytwarza się we współpracy z instytucjami, kuratorami, galeriami. Jak często dany artysta współpracuje z uznanymi galeriami? W jakich wystawach zbiorowych bierze udział? Jak buduje swoje kolejne projekty? To wszystko należy wziąć pod uwagę, analizując potencjał prac i szacując ich przyszłą wartość” [1].
Autorki publikacji „Gramatyka kolekcjonowania” – Magdalena Kąkolewska, Beata Niemczuk i Anna Theiss – podpowiadają, na co zwrócić uwagę przed zakupem danego dzieła. Po pierwsze: wyróżnianie się swoim medium. Po drugie: świadomość tego, co zostało zrobione wcześniej. Po trzecie: temat. I wreszcie: sieciowanie artysty. To ostatnie nie wiąże się bezpośrednio z samym dziełem, ale raczej z tym, jak jego twórca jest odbierany w środowisku artystycznym: ważna pozostaje rozpoznawalność jego nazwiska, popularność wystawiennicza oraz konkursy, w jakich brał udział.
* * *
Wyobraź sobie, że decydujesz się zostać kolekcjonerem sztuki. Masz wystarczający zasób finansów, by zacząć to robić. Zanim jednak wykonasz pierwszy krok, odpowiedz na te pytania:
♦ Jakie dzieło sztuki chciał(a)byś zakupić jako pierwsze i dlaczego?
♦ Czy twoja kolekcja skupiałaby się na jednym gatunku artystycznym – obrazach, rzeźbach, fotografiach, a może pracach wideo?
♦ Gdzie przechowywał(a)byś zakupione prace?
♦ Czy dzieła sztuki byłyby częścią twojego domu czy byłyby gdzieś schowane?
♦ Czy prezentował(a)byś swoją kolekcję w internecie?
♦ Czy kupował(a)byś dzieła tylko uznanych już artystów czy interesował(a)byś się pracami młodych, jeszcze nieznanych twórców?
* * *
Pamiętaj, że zanim zaczniesz swoją przygodę z kolekcjonowaniem, musisz się najpierw naoglądać: bywać w galeriach, muzeach; rozmawiać z kuratorami, artystami; odwiedzać ich pracownie… To czasochłonne zajęcie. Dobrze jest też zorientować się, którzy artyści są obecnie na topie – nie musisz jednak podążać za tymi trendami, możesz wybierać takich twórców, którzy nie są w danym momencie rozchwytywani przez kuratorów i innych kolekcjonerów.
* * *
Jak myślisz, czym różni się zbieranie znaczków pocztowych, samochodów lub wędek od kolekcjonowania sztuki współczesnej? A jakie widzisz podobieństwa między wszystkich typami kolekcjonowania?
W przypadku każdej kolekcji – niezależnie od tego, czego ona dotyczy – jej właściciel staje się specjalistą. Wie, co posiada, jakie to ma znaczenie, wartość i historię. Jest on odpowiedzialny za merytoryczny aspekt swoich zbiorów.
Znaczki pocztowe, samochody lub wędki są zazwyczaj produkowane seriami i nawet jeśli te serie są limitowane, to i tak różni ludzie na świecie mogą być w posiadaniu tego samego modelu lub wzoru upragnionego przedmiotu. W przypadku dzieł sztuki sprawa ma się inaczej: każde dzieło jest unikatowe i dlatego na kolekcjonerze spoczywa ogromna odpowiedzialność opiekowania się nim.
[1] M. Kąkolewska, B. Niemczuk, A. Theiss Gramatyka kolekcjonowania. Praktyczne, inwestycyjne i kulturowe zagadnienia związane ze zbieraniem sztuki, Aurabilia, 2018, s. 19, publikacja online.